Numer 3 (76) 2013

Wersją podstawową (referencyjną) czasopisma jest wersja papierowa.

Miesiąc wydania: wrzesień 2013 r.
Numer: 3 (76) 2013

Spis treści:

Artykuły i rozprawyPrzepisy prawneOrzeczenia i glosyRecenzjeSprawozdaniaBibliografia

  • Prof. dr hab. Michał Romanowski, Anne-Marie Weber
    W sprawie wydłużenia  terminu przedawnienia roszczeń poszkodowanego przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu
  • Dr Katarzyna Malinowska 
    Konsekwencje niedochowania powinności ubezpieczeniowych w świetle art. 827 k.c.
  • Beata Mrozowska, Aldona Wnęk
    Zakres ochrony w grupowych ubezpieczeniach na życie udzielanej w trybie stosowania uproszczonego underwritingu a świadczenie główne
  • Andrzej Dębiec, Joanna Fiema
    Wykładnia pojęcia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego w świetle  dyrektywy VAT i ustawy o podatku od towarów i usług
  • Wojciech Bijak, Krzysztof Hrycko, Stanisław Garstka
    Automatyzacja prowadzonych przez UFG kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

  • Elżbieta Wanat-Połeć
    Nowa jakość sprawozdań finansowych UFG

  • Stefan Reps, Jacek Reps
    Przegląd orzecznictwa sądowego z zakresu prawa ubezpieczeń gospodarczych

  • rec.  Marcin Orlicki
    „Interes ubezpieczeniowy. Aspekty prawne” Szymon Byczko

  • Marta Borda, Patrycja Kowalczyk Rólczyńska
    Ubezpieczenia wobec wyzwań XXI wieku  (Rydzyna, 20-22 maja 2013 r.)
  • Joanna Dębicka
    Zagadnienia aktuarialne – teoria i praktyka (Będlewo, 20-22 maja 2013 r.)
  • Matthias von Kossak
    Trendy polskiego prawa ubezpieczeniowego (Hamburg, 4 lipca 2013 r.)
  • ISB
    Ryzyko ubezpieczeniowe. XVI Kongres Brokerów  (Ossa, 23-25 maja 2013 r.)

  • Sylwia Młodyszewska
    Bibliografia z ubezpieczeń (wybór za lata 2012 i 2013)

Streszczenia artykułów: English Polski

Tłumaczenie streszczeń artykułów na język angielski – Anna Tulińska

  • Beata Mrozowska, Aldona Wnęk
    Zakres ochrony w grupowych ubezpieczeniach na życie udzielanej w trybie stosowania uproszczonego underwritingu a świadczenie główne

Pozyskiwanie ochrony ubezpieczeniowej w ramach umów grupowych dotyczy coraz liczniejszych klientów. Oferowane ubezpieczenia grupowe różnią się od ubezpieczeń zawieranych w formie indywidualnych umów. W szczególności specyfika ta dotyczy określenia świadczenia głównego należnego z umowy i zakresu ochrony ubezpieczeniowej oraz zakresu wyłączeń odpowiedzialności ubezpieczyciela. Oferowanie klientom ochrony ubezpieczeniowej w formie ubezpieczeń grupowych jest realizowane przy stosowaniu uproszczonych procedur underwritingu. Ze względu na sposób i okoliczności oferowania ochrony ubezpieczeniowej, ocena ryzyka ubezpieczeniowego w ubezpieczeniach grupowych nie obejmuje  szczegółowych informacji o ubezpieczanej osobie oraz ich szczegółowej analizy. Ryzyko ocenia się na podstawie danych dotyczących całości potencjalnej grupy, przekazanych przez ubezpieczającego na etapie przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Kluczowa zatem jest odpowiedź na pytania, czy zawarte w warunkach ubezpieczenia wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej określają zakres świadczenia głównego oraz czy stosowana praktyka przystępowania do ubezpieczeń grupowych stanowi jednocześnie formę oceny ryzyka ubezpieczeniowego i, w konsekwencji, jaki może być zakres kontroli postanowień umownych przez organy ochrony konsumentów.

Slowa kluczowe: świadczenie główne zakres ubezpieczenia ubezpieczenia na życie ubezpieczenia grupowe wyłączenia odpowiedzialności underwriting ocena ryzyka

  • Andrzej Dębiec, Joanna Fiema
    Wykładnia pojęcia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego w świetle regulacji dyrektywy VAT i ustawy o podatku od towarów i usług

W artykule  przedstawiono problemy związane ze stosowaniem w praktyce zasad opodatkowania podatkiem VAT usług pośrednictwa ubezpieczeniowego po zmianie przepisów, która weszła w życie 1 stycznia 2011 r. Autorzy wskazują na obowiązek polskiego ustawodawcy dostosowania przepisów polskiej ustawy VAT do wymogów prawa unijnego w zakresie klasyfikacji usług zwolnionych z podatku. Następnie podejmują próbę ustalenia zakresu pojęciowego usług pośrednictwa ubezpieczeniowego na podstawie podatkowych regulacji unijnych oraz polskich przepisów pozapodatkowych. Przedstawiają, w jaki sposób podmioty stosujące prawo podatkowe, tj. sądy i organy podatkowe, ustalają zakres zwolnienia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego z podatku VAT, odnosząc się do konkretnych czynności wykonywanych przez podatników. Przy wykładni przepisów podatkowych  szczególną uwagę zwracają na zasadę autonomii prawa podatkowego. Na podstawie analizy wybranego orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego autorzy dochodzą do wniosku, że przy wykładni pojęcia pośrednictwa ubezpieczeniowego, a tym samym, ustaleniu prawidłowego sposobu opodatkowania VAT takich usług, właściwe jest posługiwanie się definicjami zawartymi w pozapodatkowych regulacjach, co służy zachowaniu spójności systemu prawa.

Slowa kluczowe: usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego zwolnienie z VAT autonomia prawa podatkowego zasady wykładni przepisów prawa podatkowego wykładnia językowa wykładnia systemowa orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeczenia sądowe

  • Wojciech Bijak, Krzysztof Hrycko, Stanisław Garstka
    Automatyzacja prowadzonych przez UFG kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

Artykuł przedstawia drogę postępowania przy tworzeniu w Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym (UFG) funkcjonującego i  stale rozbudowywanego systemu informatycznego wspomagającego proces kontroli spełnienia obowiązku zawierania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przez posiadaczy pojazdów mechanicznych. Istotnym etapem na tej drodze są analizy przepisów prawa, pozwalające na określenie odpowiednich algorytmów, umożliwiających komputerowe prowadzenie kontroli oraz prace informatyczne, w tym prace nad wymianą danych z podmiotami zewnętrznymi poprzez teletransmisję, pozwalające na zautomatyzowanie całego procesu. W niniejszym artykule został opisany obowiązek ubezpieczenia w jego wymiarze podmiotowym, przedmiotowym oraz czasowym. Następnie zostały przybliżone mechanizmy powstania przerw w ubezpieczeniu oraz możliwości prowadzenia przez UFG kontroli spełnienia obowiązku zawarcia ubezpieczenia OC przez posiadaczy pojazdów mechanicznych z wykorzystaniem automatycznego systemu wykrywania nieubezpieczonych.

Slowa kluczowe: ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych kontrole własne UFG Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców system automatycznego wykrywania nieubezpieczonych eksploracja danych

  • Michał Romanowski, Anne-Marie Weber
    W sprawie wydłużenia terminu  przedawnienia roszczeń poszkodowanego przeciwko Ubezpieczeniowemu  Funduszowi Gwarancyjnemu

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nie reguluje kwestii przedawnienia roszczeń wobec UFG, odsyłając w tym zakresie do przepisów kodeksu cywilnego. Podstawowy termin przedawnienia roszczeń za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym  wynosi trzy lata. Jeżeli jednak szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa. W praktyce obrotu powstał spór, czy do roszczeń poszkodowanego wobec UFG ma zastosowanie wydłużony, dwudziestoletni termin przedawnienia. W artykule została postawiona teza, że szczególny status UFG, jako dłużnika, w świetle konstrukcji cywilistycznej odpowiedzialności za cudzy dług w kontekście przesłanki zastosowania art. 442¹ § 2 k.c. uzasadniają pogląd, stosownie do którego do roszczeń wobec UFG nie ma zastosowania wydłużony do dwudziestu lat termin przedawnienia. Za taką wykładnią przemawiają także względy celowościowe, w tym słusznościowe, ponieważ pozostawanie przez UFG w tak długiej niepewności, co do obowiązku zaspokojenia roszczeń uprawnionego bezpośrednio oddziałuje na obniżenie przewidywalności gospodarki środkami zgromadzonymi w UFG.

Slowa kluczowe: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny przedawnienie roszczeń wobec UFG superubezpieczyciel ubezpieczenia komunikacyjne

  • Katarzyna Malinowska
    Konsekwencje niedochowania powinności ubezpieczeniowych w świetle art. 827 k.c.

Tematem artykułu są powinności ubezpieczeniowe i możliwość nakładania z tytułu ich naruszenia sankcji w umowie ubezpieczenia, niezależnie od postanowień kodeksu cywilnego. Omówiono krótko podział obowiązków ubezpieczającego na tzw. obowiązki podstawowe oraz obowiązki dodatkowe, zwane powinnościami. Następnie autorka koncentruje się na powinnościach ubezpieczeniowych, poddając analizie możliwość nakładania powinności w drodze umownej, a przede wszystkim możliwość tworzenia sankcji za naruszenie takich powinności w oderwaniu od przepisów kodeksu cywilnego. Problematyka ta została przedstawiona na tle art. 827 k.c., orzecznictwa sądów polskich, wybranych przykładów ustawodawstwa państw członkowskich UE w tym zakresie oraz rozwiązań przyjętych w Project Group on a Restatement of European Insurance Conract Law. Autorka prezentuje swoje stanowisko w tej kwestii, oparte na przeprowadzonej analizie oraz wnioski de lege ferenda. Zdaniem autorki, zmiana przepisów polskiego kodeksu cywilnego w zakresie powinności ubezpieczeniowych regulowanych umownie, a  szczególności zakres swobody stron, powinny znaleźć odzwierciedlenie w regulacji ustawowej. Stwierdzenie to jest tym bardziej aktualne w związku z  trwającymi obecnie  pracami  legislacyjnymi nad zmianą przepisów o umowie ubezpieczenia w kodeksie cywilnym.

Slowa kluczowe: powinności ubezpieczeniowe umowa ubezpieczenia sankcje Restatement ustawodawstwo zagraniczne o umowie ubezpieczenia

Translation of Summaries into English – Anna Tulińska

  • Beata Mrozowska Aldona Wnęk
    The Scope of Coverage in Group Life Insurance Provided under Simplified Underwriting and the Main Benefit

The acquisition of insurance coverage in the form of group agreements relates to a growing number of clients. Group insurance schemes on offer are different from insurance in the form of individual contracts. In particular, this applies to the main benefit payable under thecontract, the insurance cover as well as the scope of exclusions of insurer’s liability. The group life insurance cover is offered to the clients with the application of simplified underwriting procedures. Taking into account the method  and circumstances of offering insurance protection, the group insurance risk assessment  does not include detailed information about the insured person and its specific analysis. The risk is assessed on the basis of data concerning the whole prospective group, supplied by the policyholder prior to the conclusion of the insurance contract. Therefore, it is essential to answer the questions whether the exclusions of insurance cover included in insurance conditions determine the scope of the main benefit and whether the practice of adherence to group insurance is also a form of risk assessment, and consequently, what the scope of contractual control by consumer protection authorities might be.

Keywords: main benefit insurance coverage life insurance group insurance liability exclusions underwriting risk assessment

  • Andrzej Dębiec, Joanna Fiema
    Interpretation of the Notion of Insurance Intermediation Services in the Light of  VAT Directive and VAT Act

This article presents issues connected with the practical application of VAT rules to insurance mediation services  after the change of regulations which entered into force on 1 January 2011. The authors point out to the obligation of the Polish legislature  to adapt the provisions of the Polish VAT Act to the requirements of EU law regarding the classification of services which are exempt from tax. Furthermore, they attempt to determine the extent of the notion of insurance intermediation services based on EU tax  regulations as well as Polish non-tax  provisions. The authors  show how the entities using the fiscal law, namely courts and tax authorities, determine the scope of the insurance mediation exemption from VAT, referring to the specific activities carried out by the taxpayers. In the interpretation of fiscal regulations, they particularly emphasize the principle of the tax law autonomy. Having analyzed the selected decision of the Voivodship Administrative Court, the authors come to the conclusion that  in the interpretation of the concept of insurance mediation, and thus, in determination of the proper VAT taxation method of such services, it is appropriate to use the definitions contained in non-tax regulations, which contributes to maintaining of the legal system coherence.

Keywords: insurance intermediation services VAT exemption tax law autonomy principles of interpretation of tax regulations linguistic interpretation systemic interpretation rulings of the Court of Justice of the European Union court decisions

  • Wojciech Bijak, Krzysztof Hrycko, Stanisław Garstka
    Automation of  IGF’s  Controls of the Fulfilment of the Duty to Conclude  Third-Party  Liability Insurance by Motor Vehicle Owners

The article presents the way of establishment of  the existing and constantly developed information system to assist the process of control of the fulfilment of the obligation to conclude third-party liability insurance by motor vehicle owners in the Insurance Guarantee Fund (IGF). The analyses of the legal regulations to determine the appropriate algorithms for computer-based inspection and information work, including the exchange of data with external entities through teletransmission enabling to automate the entire process constitute an important stage of this project. The insurance obligation has been described in the article in its subjective, objective and time dimensions. Moreover, the  authors  have outlined the mechanisms of the appearance of gaps in insurance as well as the possibility of IGF’s controlling the fulfillment of the duty to conclude third-party liability insurance by motorists by means of an automated system to detect uninsured.

Keywords: motor third-party liability insurance IGF’s own controls Central Vehicles and Drivers Register system of automated detection of uninsured data mining

  • Michał Romanowski, Anne-Marie Weber
    About the Extension of Period of Limitation for Claims of the Injured against the Insurance Guarantee Fund

The Compulsory Insurance, Insurance Guarantee Fund and the Polish Motor Insurers Bureau Act does not regulate the question of limitation of claims against the IGF, referring in this respect to the provisions of the Civil Code. The basic limitation period of claims for the damage caused by tort shall be three years. However, if the damage has resulted from a crime or misdemeanor, the claim for damages becomes barred after twenty years from the date of the offence. In practice, the dispute regards the issue whether the extended twenty-year period of limitation applies to the claims of the injured against the IGF. The article puts forward the thesis that the  IGF’s special status as the debtor, in the light of the law of responsibility for someone else’s debt in the context of the conditions for the application of article 442¹ § 2 of the Civil Code justifies the view according to which the extended twenty-year limitation period does not apply to  the claims against the Insurance Guarantee Fund. Such an interpretation is also supported by teleological reasons, as well as reasonableness, because remaining of  IGF in such a long uncertainty as to the obligation to meet claims has a direct impact upon decreasing the predictability of using funds collected in the IGF.

Keywords: Insurance Guarantee Fund limitation for claims against the IGF superinsurer motor insurance

  • Katarzyna  Malinowska
    Consequences of  Failure to Meet Insurance Obligations in the Light of Article 827 of the Civil Code

The present article focuses on insurance obligations and the ability to impose  sanctions for their  infringement in the insurance contract, notwithstanding the provisions of the Civil Code. The division of  policyholder’s responsibilities has been briefly discussed, namely so-called  basic duties and additional duties, known as bligations. Furthermore, the author concentrates on insurance obligations, analyzing the possibility of imposing obligations by contract, and, above all, the possibility to establish sanctions for breach of such obligations in isolation from the provisions of the Civil Code. The issue has been presented against the background of  Article 827 of the Civil Code, the case law of the Polish courts, selected examples of the legislation of the Member States of the EU in this field and the solutions adopted by the Project Group on a Restatement of European Insurance Contract Law. The author expresses her view on this issue, based on the conducted analysis and de lege ferenda proposals. According to the author, the amendment of the provisions of the Polish Civil Code with regard to insurance obligations  contractually regulated, and in particular the scope of the freedom of the parties, ought to be reflected in statutory regulations. This statement is all the more valid in view of the current legislative work on revising the regulations of the insurance  contract  in the Civil Code.

Keywords: insurance obligations insurance contract sanctions Restatement foreign legislation on insurance contract