Numer 3 (60) 2009

Wersją podstawową (referencyjną) czasopisma jest wersja papierowa.

Miesiąc wydania: wrzesień 2009 r.
Numer: 3 (60) 2009

Spis treści:

Artykuły i rozprawyOrzeczenia i glosyPrzepisy prawneRecenzjeSprawozdaniaBibliografia

  • Dr Mariusz Fras
    Odpowiedzialność brokera ubezpieczeniowego za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (rozważania na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego)
  • Dr Katarzyna Malinowska
    Wzajemność umowy ubezpieczenia w świetle orzecznictwa, ustawodawstwa i doktryny
  • Paweł Sukiennik
    „Toksyczne” opcje walutowe a ubezpieczenie D&O
  • Aleksander Daszewski, Małgorzata Więcko
    Problemy ochrony konsumentów usług ubezpieczeniowych w systemie direct z perspektywy Rzecznika Ubezpieczonych
  • Michał Molęda, Łukasz Hejmej
    Znaczenie ustawy (projekt) o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym dla rynku

  • Stefan Reps
    Przegląd  orzecznictwa sądowego z zakresu prawa ubezpieczeń gospodarczych

  • dr Katarzyna Malinowska
    Zmiany w kodeksie postępowania cywilnego oraz ustawie o działalności ubezpieczeniowej
  • Z.P.B.
    Inne zmiany w przepisach związanych z działalnością ubezpieczeniową

  • rec. dr Krzysztof Stroiński
    Recenzja książki dr Wojciecha Bijaka „Praktyczne metody badania niewypłacalności zakładów ubezpieczeń”

  • Izabella Sapińska-Binda
    Edukujmy klientów i edukujmy siebie (sprawozdanie z XII Kongresu Brokerów
    w Mikołajkach, 14-17 maja 2009 r.)
  • ISB
    VIG Polska po II kwartale 2009 r. (sprawozdanie z konferencji prasowej, Warszawa,
    25 sierpnia 2009 r.)
  • Konkurs Polskiej Izby Ubezpieczeń im. Leona Kozickiego na najlepszą pracę dyplomową

  • Sylwia Młodyszewska
    Bibliografia z ubezpieczeń (wybór za lata 2008 i 2009)

Streszczenia artykułów:

  • Mariusz Fras
    Odpowiedzialność brokera ubezpieczeniowego za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (rozważania na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego)

Zagadnienie to jest szczególnie istotne z punktu widzenia obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności brokerskiej. W tej kwestii pojawia się konieczność określenia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej brokera. Przede wszystkim broker ubezpieczeniowy odpowiada ex contractu. Kontraktowa odpowiedzialność brokera, zgodnie z treścią art. 471 k.c., powstaje w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Zakres tej odpowiedzialności oraz jej ukonkretnione przesłanki są zdeterminowane konstrukcją prawną umowy i stosunku zobowiązaniowego brokerstwa oraz treścią konkretnie zawartej umowy, która może prowadzić do znacznego zróżnicowania odpowiedzialności brokera. Przepisy kodeksu cywilnego o odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika (art. 471 i nast.) są ujęte w sposób ogólny, ramowy. Broker ubezpieczeniowy odpowiada więc wobec ubezpieczającego za brak należytej staranności (na zasadzie winy). Nie można przy tym zapominać, iż owa należyta staranność, oceniana z punktu widzenia art. 355 § 2 k.c., obejmuje te powinności, które pozostają w związku z zawodowym charakterem działalności brokerskiej i przez to wyznaczają uzasadnione oczekiwania klienta. Niniejszy artykuł porusza zagadnienie odpowiedzialności cywilnej brokera za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania na tle dwóch rozstrzygnięć Sądu Najwyższego – wyroku z 22 lutego 2008 r. oraz z 5 września 2008 r.

  • Katarzyna Malinowska
    Wzajemność umowy ubezpieczenia w świetle orzecznictwa, ustawodawstwa i doktryny

Powodem poruszenia problemu wzajemności umowy ubezpieczenia po raz kolejny, obok licznych publikacji i dyskusji, są wyroki Sądu Najwyższego, które zakwestionowały wzajemny charakter umowy ubezpieczenia, pomimo jednomyślności polskiej doktryny. W artykule przedstawione zostały nie tylko poglądy polskich naukowców, lecz także europejskie prawodawstwo i wyroki sądowe. Zdaniem autorki, charakter umowy ubezpieczenia w polskim prawie powinno się analizować zarówno na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, jak i regulacji ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Ponadto, wzajemność umowy ubezpieczenia należy rozpatrywać z uwzględnieniem obu stron umowy, co jest cechą charakterystyczną powszechnych umów wzajemnych. Wreszcie, w artykule podkreśla się, iż w nowej legislacji, obecnie opracowywanej w Europie, tj. Zasadach Europejskiego Prawa o Umowie Ubezpieczenia, wzajemność umowy ubezpieczenia nie budzi wątpliwości.

  • Paweł Sukiennik
    „Toksyczne” opcje walutowe a ubezpieczenie D&O

W 2008 r. na dużą skalę wystąpiła w Polsce sprzedaż przez niektóre banki tzw. „zerokosztowych struktur opcji walutowych”. Polegały one na złożeniu opcji put i opcji call (o dużo wyższym łącznym nominale niż opcja put) i zaoferowaniu ich przez banki tysiącom polskich przedsiębiorstw, w większości małych i średnich. Firmy te chciały się zabezpieczyć na wypadek dalszego umacniania się polskiej waluty wobec euro i innych walut, nie wiedząc, że wystawione przez nie opcje call narażały je na nieograniczone ryzyko wzrostu kursu euro. Już w drugiej połowie 2008 r. złoty zaczął tracić w stosunku do euro i w ciągu 6 miesięcy osłabił się o ok. 50%. Banki systematycznie – wraz z wygasaniem kolejnych opcji – zaczęły wzywać przedsiębiorstwa do zapłaty wynikających z transakcji kwot, co wygenerowało po stronie przedsiębiorstw wielomilionowe straty. Straty przedsiębiorstw i budżetu z tego tytułu prawdopodobnie nigdy nie zostaną dokładnie skalkulowane, ale z pewnością będą liczone w miliardach złotych. Oferowane w Polsce opcje można nazwać „toksycznymi”, co przejawiało się zarówno w ich konstrukcji, sposobie prezentacji, jak też trybie zawierania transakcji z przedsiębiorstwami. Obecnie trwają dochodzenia i postępowania, zarówno w spółkach, bankach, jak przed sądami powszechnymi. W ich wyniku menedżerowie mogą być zobowiązani do zapłaty spółkom wyrządzonych im strat. Pod pewnymi warunkami (wcześniej wykupiona polisa, brak umyślności, spełnienie przesłanek odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego) straty te mogą być zrekompensowane przez zawierane przez przedsiębiorstwa lub banki umowy ubezpieczenia D&O (OC zarządu). W efekcie toczących się procesów duża część klauzul generalnych stosowanych przez kodeks cywilny i kodeks spółek handlowych będzie zredefiniowana przez nowe orzecznictwo sądowe.

  • Aleksander Daszewski, Małgorzata Więcko
    Problemy ochrony konsumentów usług ubezpieczeniowych w systemie direct z perspektywy Rzecznika Ubezpieczonych

Celem artykułu jest przedstawienie praktycznych zagadnień związanych ze sprzedażą ubezpieczeń za pośrednictwem telefonu i internetu. Ten kanał sprzedaży ubezpieczeń rozwija się w Polsce z roku na rok coraz dynamiczniej, a w związku z faktem, iż obecnie stanowi 5% ubezpieczeniowego rynku, należy przewidywać jego dalszy rozwój. Pomijając wiele zalet płynących z takich form komunikacji i sprzedaży, autorzy przybliżają problemy, z jakimi spotykają się konsumenci usług ubezpieczeniowych w codziennej praktyce podczas zawierania umowy ubezpieczenia oraz w trakcie posprzedażowej obsługi klienta, co – mamy nadzieję – wpłynie na poprawę funkcjonowania obrotu w tym segmencie rynku. W artykule omówiono takie problemy, jak: ważność dokumentu ubezpieczenia w formie elektronicznej, ochrona danych osobowych konsumentów, procedury zawierania umów przez telefon. Autorzy przedstawili również propozycje zmian legislacyjnych, które są obecnie omawiane w ramach bieżących prac nad nowelizacją przepisów ubezpieczeniowych.

  • Michał Molęda, Łukasz Hejmej
    Znaczenie ustawy (projekt) o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym dla rynku ubezpieczeniowego

Problematyka postępowań grupowych nie była, jak dotąd, omawiana w polskiej literaturze. Ich istota sprowadza się do stworzenia procesowej możliwości jednoczesnej realizacji prawa do sądu wielu podmiotów. Jednym z autorów artykułu jest doświadczony m.in. w zakresie prawa ubezpieczeniowego adwokat Łukasz Hejmej, który prezentuje zakres regulacji projektu ustawy, specyficzny etap postępowania zmierzający do ustalenia dopuszczalności postępowania grupowego, ustalenie składu grupy, wyrok (lub ugodę) co do istoty sprawy i jego (jej) wykonanie, a także specyficzne zasady rozliczania kosztów postępowania. Drugi autor, Michał Molęda, praktyk z zakresu ubezpieczeń gospodarczych, ocenia możliwe skutki wejścia w życie ustawy dla rynku ubezpieczeniowego, zwracając szczególną uwagę na zmianę ryzyka prawnego poszczególnych grup przedsiębiorców, co z kolei wpływa na ryzyko ubezpieczenia ich odpowiedzialności cywilnej. Omówiony został w tym kontekście wpływ projektowanej ustawy na ubezpieczenia OC w sektorze producentów i dostawców usług masowych, sektorze nieruchomości, usług medycznych i sektorze finansowym (ryzyko OC z tytułu emisji i obrotu papierami wartościowymi), a także konsekwencje dla ubezpieczenia ryzyk OC z tytułu katastrof komunikacyjnych, lotniczych, morskich i budowlanych.